Tăng men gan

1. Men gan
Men gan nằm trong tế bào gan và chúng tham gia vào các quá trình chuyển hoá quan trọng của các chất trong cơ thể. Vì vậy, men gan có một vai trò vô cùng quan trọng trong cuộc sống của mỗi người. Khi men gan bị rối loạn, nhất là men gan tăng cao, phải hết sức lưu ý tìm hiểu nguyên nhân để có biện pháp xử trí thích hợp.
2. Các loại men gan

Bất kỳ người bình thường nào cũng có men gan. Men gan có 4 loại:
- AST (aspartate transaminase) hay còn gọi là SGOT (serum glutamic oxaloacetic transaminase).
- ALT (alanin transaminase) hay còn gọi là SGPT (serum glutamic pyruvic transaminase).
AST và ALT có trong tế bào gan. Bình thường, SGPT và SGOT có hàm lượng cố định trong máu khoảng dưới 40U/l huyết thanh.
- Alkalin phosphatase: có trong màng tế bào gan.

 - GGT (gamma glutamyl transpeptidase) có trong thành của tế bào ống mật.

 

3. Phân loại tăng men gan
- Mức độ nhẹ: men gan tăng từ 1-2 lần.

- Mức độ trung bình: men gan tăng từ 2-5 lần.
- Mức độ nặng: men gan tăng > 5 lần.
- Tỷ lệ ALT/AST cố thể đánh giá được về mức độ và nguyên nhân đối với bệnh của gan.
4. Các nguyên nhân làm tăng men gan
Nguyên nhân tại gan
- Nguyên nhân chính: viêm gan. Nồng độ của men gan tăng thông thường tỷ lệ thuận với mức độ viêm nhiễm của gan. Viêm gan cấp do bất kể nguyên nhân gì đều làm men gan tăng đặc biệt là tăng rất cao, gấp 7-8 lần trở lên.
- Gan nhiễm mỡ, viêm gan mạn tiên triển, viêm gan dẫn đến xơ gan do rượu, viêm gan tự miễn, ung thư gan… cũng làm tăng men gan.
Nguyên nhân ngoài gan
- Tắc đường mật do giun, sỏi; viêm tụy, tắc ruột, viêm dạ dày cấp… cũng làm tăng men gan nhưng mức độ tăng không nhiều như trong viêm gan.
- Các bệnh truyễn nhiễm như sốt rét, sởi, sốt xuất huyết, nhiễm trùng máu... trong giai đoạn toàn phát cũng làm tăng men gan.
- Bệnh nhiễm khuẩn nặng (bệnh sởi, Rubella, nhiễm khuẩn huyết), ngộ độc hoặc sử dụng một số thuốc cũng có thể làm gia tăng men gan.

Uống rượu bia nhiều làm tăng men gan

- Ngoài ra còn rất nhiều bệnh mạn tính khác hay do chế độ ăn uống không điều độ, uống nhiều bia rượu, nhiễm độc, tập luyện gắng sức cũng làm thay đổi men gan so với bình thường.
5. Cách xử trí khi men gan tăng
- Khi đã biết mình bị tăng men gan, bạn nên giữ gìn sức khoẻ, tránh làm việc quá sức, có chế độ dinh dưỡng và vận động thích hợp.
- Khám bác sĩ chuyên khoa về bệnh gan mật để được xác định rõ bệnh và điều trị kịp thời, tránh được sớm những biến chứng, đặc biệt là bệnh viêm gan siêu vi B.
- Người bị tăng men gan nên đi kiểm tra sức khỏe định kỳ để được bác sĩ theo dõi và đánh giá tiến triển của bệnh.

- Chế độ dinh dưỡng: không uống rượu, bia và các loại nước uống có chất cồn, không hút thuốc lá, nếu xảy ra ở những người có tình trạng thừa cân béo phì thì nên kiêng cữ các thức ăn nhiều dầu mỡ, chiên xào, nên dùng chế độ ăn bổ dưỡng nhiều chất đạm.
- Trong trường hợp cần thiết phải dùng thuốc để điều trị một số bệnh lý khác thì cần phải báo cho bác sĩ biết mình đang có tình trạng tăng men gan để tránh dùng những thuốc có hại cho gan.

Chế độ dinh dưỡng cho người mắc bệnh gan

1. Với người bị viêm gan B cấp tính:

-     Cần ăn thành nhiều bữa, tránh ăn quá no một lúc

-     Không nên ăn những thức ăn khó tiêu có nhiều gia vị, dầu mỡ như tiêu, ớt, đồ ăn chiên rán…

-     Nên uống nhiều nước nhưng không uống nước đá, đặc biệt không uống bia rượu, cà phê, thuốc lá

-     Cần có chế độ nghỉ ngơi thường xuyên, không làm việc quá sức, tránh các căng thẳng tâm lý

-    Hạn chế dùng thuốc một cách tối đa, nếu buộc phải dùng thuốc nên tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ, không tự ý dùng thuốc bừa bãi.

-    Khi tình trạng nhiễm độc gan trầm trọng cần được theo dõi chăm sóc trong bệnh viện, còn nếu mức độ nhẹ có thể nghỉ ngơi điều trị tại nhà. Trong trường hợp này nên ăn nhẹ và nhiều hơn về buổi sáng vì một số nghiên cứu cho thấy buổi sáng cơ thể và khả năng hấp thu của gan tốt hơn so với chiều, do tình trạng nhiễm độc vì vậy buổi chiều nên ăn ít hơn để tránh bị đầy bụng và nên ăn thành nhiều bữa.

   Về cơ bản vẫn phải ăn đủ chất dinh dưỡng, đủ năng lượng. Sau khi gan bình phục có thể ăn uống trở lại bình thường, chỉ cần giảm mỡ và các đồ uống có hại cho gan.

2. Với người bị viêm gan mãn tính:

-     Nên tiếp tục ăn uống một cách bình thường, tránh ăn kiêng quá mức cần thiết.

-     Để tạo ra sự ngon miệng nên thay đổi nhiều loại thức ăn khác nhau, ăn nhiều rau quả và trái cây để có đủ chất xơ, cũng như nên ăn nhiều đạm nhất là đạm thực vật như đậu xanh, đậu nành và từ tôm cá… vì chất đạm sẽ giúp cơ thể nhanh phục hồi và có tác dụng chống đỡ lại bệnh tật, làm cho tế bào gan tăng trưởng và phục hồi.

-     Có chế độ tập thể dục một cách phù hợp và giảm bớt các thức ăn có chất béo, cholesterol và đường

-     Khi viêm gan mãn tính có vàng da, khả năng bài tiết mật có thể giảm vì thế sự hấp thu các chất béo trở nên khó khăn hơn, các loại sinh tố hòa tan trong mỡ như Vitamin A, D, E sẽ không hấp thụ đủ vì vậy nên uống thêm một số thuốc bổ bổ sung vitamin và khoáng chất

-     Cần tránh tuyệt đối bia rượu, đây là kẻ thù rất nguy hiểm với gan

-     Về thuốc, rất nhiều loại thuốc điều trị bệnh có thể gây tổn thương các tế bào gan, nên người bị viêm gan cần tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi dùng bất cứ một loại thuốc nào.

     Tóm lại người bị viêm gan, đối với từng giai đoạn, việc lựa chọn chế độ dinh dưỡng hợp lý để cung cấp đủ năng lượng cho cơ thể và tránh xa các chất độc hại là rất cần thiết để góp phần tạo nên chất lượng sống tốt hơn cũng như kéo dài tuổi thọ cho người bệnh.

(Theo BS Bạch Long)

Các sản phẩm bổ sung Vitamin và hỗ trợ tăng cường chức năng gan tại SP Traly