1. Men gan
Men gan nằm trong tế bào gan và chúng tham gia vào các quá trình chuyển hoá quan trọng của các chất trong cơ thể. Vì vậy, men gan có một vai trò vô cùng quan trọng trong cuộc sống của mỗi người. Khi men gan bị rối loạn, nhất là men gan tăng cao, phải hết sức lưu ý tìm hiểu nguyên nhân để có biện pháp xử trí thích hợp.
2. Các loại men gan
Men gan nằm trong tế bào gan và chúng tham gia vào các quá trình chuyển hoá quan trọng của các chất trong cơ thể. Vì vậy, men gan có một vai trò vô cùng quan trọng trong cuộc sống của mỗi người. Khi men gan bị rối loạn, nhất là men gan tăng cao, phải hết sức lưu ý tìm hiểu nguyên nhân để có biện pháp xử trí thích hợp.
2. Các loại men gan
Bất kỳ người bình thường nào cũng có men gan. Men gan có 4 loại:
- AST (aspartate transaminase) hay còn gọi là SGOT (serum glutamic oxaloacetic transaminase).
- ALT (alanin transaminase) hay còn gọi là SGPT (serum glutamic pyruvic transaminase).
AST và ALT có trong tế bào gan. Bình thường, SGPT và SGOT có hàm lượng cố định trong máu khoảng dưới 40U/l huyết thanh.
- Alkalin phosphatase: có trong màng tế bào gan.
- AST (aspartate transaminase) hay còn gọi là SGOT (serum glutamic oxaloacetic transaminase).
- ALT (alanin transaminase) hay còn gọi là SGPT (serum glutamic pyruvic transaminase).
AST và ALT có trong tế bào gan. Bình thường, SGPT và SGOT có hàm lượng cố định trong máu khoảng dưới 40U/l huyết thanh.
- Alkalin phosphatase: có trong màng tế bào gan.
- GGT (gamma glutamyl transpeptidase) có trong thành của tế bào ống mật.
3. Phân loại tăng men gan
- Mức độ nhẹ: men gan tăng từ 1-2 lần.
- Mức độ trung bình: men gan tăng từ 2-5 lần.
- Mức độ nặng: men gan tăng > 5 lần.
- Tỷ lệ ALT/AST cố thể đánh giá được về mức độ và nguyên nhân đối với bệnh của gan.
4. Các nguyên nhân làm tăng men gan
Nguyên nhân tại gan
- Nguyên nhân chính: viêm gan. Nồng độ của men gan tăng thông thường tỷ lệ thuận với mức độ viêm nhiễm của gan. Viêm gan cấp do bất kể nguyên nhân gì đều làm men gan tăng đặc biệt là tăng rất cao, gấp 7-8 lần trở lên.
- Gan nhiễm mỡ, viêm gan mạn tiên triển, viêm gan dẫn đến xơ gan do rượu, viêm gan tự miễn, ung thư gan… cũng làm tăng men gan.
Nguyên nhân ngoài gan
- Tắc đường mật do giun, sỏi; viêm tụy, tắc ruột, viêm dạ dày cấp… cũng làm tăng men gan nhưng mức độ tăng không nhiều như trong viêm gan.
- Các bệnh truyễn nhiễm như sốt rét, sởi, sốt xuất huyết, nhiễm trùng máu... trong giai đoạn toàn phát cũng làm tăng men gan.
- Bệnh nhiễm khuẩn nặng (bệnh sởi, Rubella, nhiễm khuẩn huyết), ngộ độc hoặc sử dụng một số thuốc cũng có thể làm gia tăng men gan.
- Ngoài ra còn rất nhiều bệnh mạn tính khác hay do chế độ ăn uống không điều độ, uống nhiều bia rượu, nhiễm độc, tập luyện gắng sức cũng làm thay đổi men gan so với bình thường.
5. Cách xử trí khi men gan tăng
- Khi đã biết mình bị tăng men gan, bạn nên giữ gìn sức khoẻ, tránh làm việc quá sức, có chế độ dinh dưỡng và vận động thích hợp.
- Khám bác sĩ chuyên khoa về bệnh gan mật để được xác định rõ bệnh và điều trị kịp thời, tránh được sớm những biến chứng, đặc biệt là bệnh viêm gan siêu vi B.
- Người bị tăng men gan nên đi kiểm tra sức khỏe định kỳ để được bác sĩ theo dõi và đánh giá tiến triển của bệnh.
- Mức độ nhẹ: men gan tăng từ 1-2 lần.
- Mức độ nặng: men gan tăng > 5 lần.
- Tỷ lệ ALT/AST cố thể đánh giá được về mức độ và nguyên nhân đối với bệnh của gan.
4. Các nguyên nhân làm tăng men gan
Nguyên nhân tại gan
- Nguyên nhân chính: viêm gan. Nồng độ của men gan tăng thông thường tỷ lệ thuận với mức độ viêm nhiễm của gan. Viêm gan cấp do bất kể nguyên nhân gì đều làm men gan tăng đặc biệt là tăng rất cao, gấp 7-8 lần trở lên.
- Gan nhiễm mỡ, viêm gan mạn tiên triển, viêm gan dẫn đến xơ gan do rượu, viêm gan tự miễn, ung thư gan… cũng làm tăng men gan.
Nguyên nhân ngoài gan
- Tắc đường mật do giun, sỏi; viêm tụy, tắc ruột, viêm dạ dày cấp… cũng làm tăng men gan nhưng mức độ tăng không nhiều như trong viêm gan.
- Các bệnh truyễn nhiễm như sốt rét, sởi, sốt xuất huyết, nhiễm trùng máu... trong giai đoạn toàn phát cũng làm tăng men gan.
- Bệnh nhiễm khuẩn nặng (bệnh sởi, Rubella, nhiễm khuẩn huyết), ngộ độc hoặc sử dụng một số thuốc cũng có thể làm gia tăng men gan.
 |
| Uống rượu bia nhiều làm tăng men gan |
- Ngoài ra còn rất nhiều bệnh mạn tính khác hay do chế độ ăn uống không điều độ, uống nhiều bia rượu, nhiễm độc, tập luyện gắng sức cũng làm thay đổi men gan so với bình thường.
5. Cách xử trí khi men gan tăng
- Khi đã biết mình bị tăng men gan, bạn nên giữ gìn sức khoẻ, tránh làm việc quá sức, có chế độ dinh dưỡng và vận động thích hợp.
- Khám bác sĩ chuyên khoa về bệnh gan mật để được xác định rõ bệnh và điều trị kịp thời, tránh được sớm những biến chứng, đặc biệt là bệnh viêm gan siêu vi B.
- Người bị tăng men gan nên đi kiểm tra sức khỏe định kỳ để được bác sĩ theo dõi và đánh giá tiến triển của bệnh.
- Trong trường hợp cần thiết phải dùng thuốc để điều trị một số bệnh lý khác thì cần phải báo cho bác sĩ biết mình đang có tình trạng tăng men gan để tránh dùng những thuốc có hại cho gan.
